4.5. Biçemleme

Biçemleme izlerin ve sektörlerin işaretlenmesi için kullanılan, manyetik ortama işaretlerin yazılması sürecidir. Biçemlenmiş bir disk yüzeyi karışık manyetik işaretler ile doludur. Biçemlendiği zaman çizgilerin gittiği izler ve bölümlere ayrılmış sektörler haline dönerek karmaşıklığa bir son verilmiş olur ve disk yüzeyine düzen gelir. Her biçemleme işlemi tam olarak bu şekilde meydana gelmeyebilir. Burada önemli olan biçemlenmemiş bir diskin kullanılamayacak olmasıdır. Kısaca biçemleme, bir diskin manyetik olarak adımlanması ve dosya sistemi haline (bu MSDOS için geçerlidir) getirilmesi demektir.

Terminoloji burada biraz çelişkilidir: MS-DOS ve MS Windows'da, biçemleme dosya sistemini oluşturulmasını da kapsar. Bu iki işlem birleşiktir. Gerçek biçemleme düşük seviyeli biçemleme olarak bilinirken, dosya sisteminin oluşturulması yüksek seviyeli biçemleme olarak bilinir. Bu kitabın kapsamında bu ikisi biçemleme ve dosya sistemi oluşturma olarak ele alınacaktır.

Pek çok kişi biçemleme işlemlerinden endişe duyduğu için SATA ve bazı SCSI diskler fabrika çıkışlı olarak biçemlidir. Ve bu işlemin tekrarlanması gerekmez. Bu da pek çok endişeyi ortadan kaldırır. Gerçekten de bir sabit diskin biçemlenmesi başarım kaybına uğramasına sebep olabilir. Disk yüzeyindeki bozuk sektörlerin bazen özel bir uygulama tarafından atlanması gerekebilmektedir.

Biçemlenmesi gereken veya gerekebilecek olan disklerin biçemlenmesi için özel uygulamalara sıklıkla ihtiyaç olmaktadır. Çünkü disk sürücü içinde bulunan biçemleme arayüzü aygıttan aygıta değişiklik gösterebilmektedir. Biçemleme uygulamasını BIOS içinde veya MS DOS uygulaması şeklinde bulabilirsiniz. Şayet ikisi de yoksa Linux içinde size uygun olabilecek bir tanesini mutlaka bulursunuz.

Biçemleme esnasında hatalı sektör / hatalı iz olarak adlandırılan bozuk sektör ve bozuk izler ile karşılaşmak olasıdır. Bunlar genellikle sürücü tarafından kolaylıkla halledilecek sorunlardır, fakat bu bozuk alanlar ilerlemiş ise bunların kullanımını ve dolayısı ile ilerde meydana gelebilecek veri kayıplarını önlemek için bazı uygulamalar kullanılabilir. Bunu yapmak için aşağıda dosya sistemine nasıl bilgi eklenebileceğini anlatan bölümle aynı mantığı kullanabilirsiniz. Bunun yerine bu bozuk kısımları kapsayan küçük bir disk bölümü oluşturulabilir. Bu yaklaşım, genişlemiş bozuk yüzeylerin olduğu durumda daha akıllıcadır. Çünkü dosya sistemleri, geniş bozuk alanlar ile pek iyi geçinemezler.

badblocks(8) komutu her hangi bir diski veya disk bölümünü denetlemek için kullanılabilir. Biçemleme işlemi yapmadığı için hali hazırda kurulu olan dosya sistemleri üzerinde de denenebilir.

badblocks(8) komutu bulduğu bozuk blokların numaralarını ekrana çıktı olarak verir. Pek çok dosya sistemi bozuk bloklardan uzak durmaya çalışır. Dosya sisteminin kurulumu esnasında tespit edilen bozuk blokların listesi tutularak, daha sonra bunlar üzerinde değişiklikler yapılır. İlk tarama, dosya sistemini başlangıç durumuna getiren mke2fs(8) komutu ile yapılabilir. Fakat daha sonraki taramalar mutlaka badblocks(8) komutu ile yapılmalıdır. Ve yeni tespit edilen bozuk bloklar e2fsck(8) ile eklenmelidir. mke2fs ve e2fsck daha sonra anlatılacaktır.

Yeni disklerin pek çoğu bozuk blokları otomatik olarak bulmakta ve özel bir işlem olarak onları saklanmış (reserved) sağlam bloklar ile değiştirmeye çalışmaktadır. Bu işletim sistemi tarafından görülemez. Şayet sizin diskinizin de bu özelliğe sahip olup olmadığını merak ediyorsanız diskin kullanım kılavuzuna bakın, eğer böyle bir özellik var ise burada mutlaka belirtilmiş olması gerekir. Eğer disk içindeki bozuk blok sayısı iyice artarsa, disk kullanılamaz hale gelebilir. Ve diskiniz ile vedalaşmak zorunda kalabilirsiniz.