6. Salt-okunur Dosyalar

Bu bölümde anlatılanlar:
    Bir salt-okunur dosyanın açılması
    Metinde arama yapılması
    Bir dosyayı kapamak için tamponun boşalması

    İmlecin hareketlerine ve bireştiricinin anlaşılmasına alışmak çok sayıda
    alıştırma yapmayı gerektirir. Salt-okunur dosyalarla çalışmak, dosya
    düzenleme komutlarının olası olumsuz sonuçlarına maruz kalmaksızın
    alıştırma yapabilmenizi sağlar.

    Bu bölümde, düzenleme izni verilmeyen bir dosyayı açmak ve okumak için
    gereken işlemler anlatılacaktır. Bunlar başvuru dosyaları veya mali
    dosyalar olabilir. Yaygın bir örnek, bir yazılımın ya da web sitesinin
    "Sık Sorulan Sorular" (SSS) dosyasıdır. Emacs için de yazılımla gelen bir
    SSS dosyası vardır.

    Not: Emacs komutları için gereken hemen hemen tüm tuş dizilimlerinin
    KONTROL veya ALT tuşu ile başladığını hatırlayın. Emacs diğer tuş
    dizilimlerini çoğunlukla metin veya komut istemine yanıt olarak yorumlar.
    (İstisnalardan 9. Bölüm: Dosya Yönetimi'nde bahsedilecek.)

Bir Salt-okunur Dosyanın Açılması
    Salt-okunur (yazma yetkiniz olmayan) bir dosyayı normal bir dosya gibi
    açabilirsiniz: Emacs'ın komut satırında dosya adı girerek. Emacs dosyada
    bir değişiklik yapmanıza izin vermeyecektir ve denemeniz halinde bip sesi
    ile sizi uyaracaktır.

    Ekrandaki metin dosyanın kendisi değil bir tampon kopyasıdır. Sadece okuma
    yaptığınızdan, açtıktan sonra dosyayı değiştiremez veya tamponu dosyaya
    kaydedemezsiniz.

    Emacspeak'i başlatırken eğer dosya adı eklemezseniz, Emacspeak durumu
    belirten kısa anons yapacak ve sizden ilgili komutları bekleyecektir.

    Not: Salt-okunur bir dosya olarak "masal.txt" yazılıma dahil edilmiştir.
    "masal.txt" konuşma komutları için alıştırma yapmak üzere eklenmiş, tanınmış
    bir peri masalıdır. Bu bölümün dersleri için "masal.txt" dosyasını açıp
    kullanabilirsiniz.

    Dosyanın Açılması

        Bu birinci görevde, öğretici yeni başlayanlara benioku dosyasındaki
        metinlere imleci nasıl konumlayacağı ve nasıl okutacağı ile ilgili
        alıştırma önerileri sunar. Dosya açma komutunun "Sonuçlar"ında yeni
        başlayanlar için alıştırma adımları [köşeli parantez içinde]
        verilmiştir.

        Emacspeak'i başlatmak ve mevcut bir dosyayı okumak amacı ile açmak
        için kabukta komut istemine şunu yazın: emacspeak [dosyaismi]

        Sonuçlar:
            Emacspeak, "tamamen işlevsel" olduğunu ve "devrelerinin mükemmel
            çalıştığını" belirten kısa bir duyur yapar. Benioku metin
            dosyasının başlangıcı ekranda görünür.

            [Metnin farklı bölümlerini dinlemek için imleci hareket ettirecek
             komutları giriniz.]

            Ekranın altındaki kip satırında, dosya adı, kip ve imlecin yeri
            gösterilir.

            [Kip satırını dinlemek için KONTROL-x m giriniz.]

            Kip satırının altındaki mini-tampon bir sonraki komutunuz için
            hazır beklemektedir.

            [Metin birimlerini (harfler, sözcükler, satırlar, cümleler,
            paragraflar) seçmek ve benioku dosyasının içeriğini dinlemek için
            2. Bölümdeki komutları giriniz.]

Metinde Arama Yapılması
    Eğer özel bir konu başlığı, bir isim veya dosyadaki bir karakter dizisini
    araştırıyorsanız, arama komutlarını kullanarak zamandan kazanabilirsiniz.
    Bilgisayara metinde bulmasını istediğiniz bir sözcük veya bir sözcüğün
    parçası olan bir dizgeyi girmelisiniz.

    Dosyada belli bir dizgeyi aramak için şu komutu kullanın:
    KONTROL-s <dizge>

    Sonuçlar:
        Dizgenin ilk karakterini yazdığınız anda, Emacs ileri yönde aramayı
        başlatır ve karakteri ilk bulduğu yerde görüntüleyip satırı
        seslendirmeye başlar. Eğer ikinci karaktere basarsanız, bu kez iki
        karakterden oluşan dizgeyi ileri doğru arar. Buna "arttırımlı arama"
        denir. Eğer Emacs bir karakter dizisi bulursa ve bu aradığınız kısım
        değilse, KONTROL-s'ye tekrar basarak bir sonraki karakter dizisini
        aratabiliriniz. Eşleşme bulunamaz ise, Emacspeak "arama başarısız"
        anlamına gelen bir bip sesi çıkarır.

        Aramayı bitirmek için ya <enter> tuşuna basın ya da herhangi
        bir Emacs komutu girin.

    Veya geriye doğru arama için: KONTROL-r <dizge>

    Sonuçlar:
        Emacs dizgeyi eşleştirmek için geriye, dosya başına doğru bir arama
        yapar. Eğer eşleşme bulunursa, aranan metnin bulunduğu satır
        seslendirilir. Eşleşme bulunamazsa, Emacspeak "arama başarısız"
        anlamına gelen bir bip sesi çıkarır.

        Aynı karakter dizisini tekrar aramak için, (metnin ilerisine doğru
        aramak için) sadece KONTROL-s KONTROL-s  veya (metnin başına, geriye
        doğru aramak için)  KONTROL-r KONTROL-r  tuşlarına basın.

        Bu komut "artırımlı arama" olarak adlandırılır. Mini-tampona komut
        girildiğinde, "Arıyorum" der. Mini-tampon geri doğru arama yapıldığında
        bu durumu size farkettirmek için "Geriye doğru arıyorum" der. Emacs
        arama yapmak üzere yazdığınız ilk karakteri söyler ve bulduğu satırı
        sesli okur. Bir sonraki karakteri bastığınızda arama işlemine, bu bir
        çift karakter için aynı yönde devam edecektir. Karakter girdikçe bu
        böyle devam eder. Eğer aramak istediğimiz dizgeden başka var mı diye
        bakmak isterseniz  KONTROL-s'ye tekrar basın.

Bir Salt-okunur Dosyanın Kapatılması
    Salt okumak amaçlı açtığınız dosyayı kapattığınız zaman, tampon kopyası
    yokedilir. Özgün dosyada hiçbir değişiklik olmaz. Emacs bu tampon
    yoketme işlemine "tamponun yokedilmesi" adını verir.

    Metin düzenleme bölümünde, Emacs'ın 'yoket' terimini kullandığı diğer
    metin düzenleme yollarını öğreneceksiniz. Dosya kapamak için kullanılan
    komutlarda, yoket komutunu kullanmak demek sadece tampon kopyasını
    yoketmek demektir.

    Dosyayı kapamak için, "yoket" komutunu kullanın:
    KONTROL-x k -- tamponu kaydetmeden yokeder.

    Sonuçlar:
        Ekran kararır.
        Emacs tamponu kaydetmeden yokeder.
        Emacs bir önceki tamponu veya "yokluk" tamponunu açar.

        Kip satırı başa, temel kipe gelindiğini belirten "scratch, 0%,
        fundamental mode." olarak seslendirilir.

        Dosyayı kapattıktan sonra, okumak üzere başka dosyaları açabilirsiniz
        veya KONTROL-x KONTROL-c ile oturumu kapatabilirsiniz.


Bu bölümdeki komutların özeti

    emacspeak <dosyaismi>
        Emacspeak'i başlatır ve ismi belirtilen dosyayı açar.

    KONTROL-s <dizge>
        İleri doğru arama yapar.

    KONTROL-r <dizge>
        Geriye doğru arama yapar

    KONTROL-x k
        Tamponu kaydetmeden yokeder.